ԱԻՄ

Ինքնորոշում Միավորում
Պատմութուն << Սկիզբ

ԱԻՄ Պատմութուն
ԱԻՄ Պատմութուն Ինքնորոշում միավորումը (ԻՄ-ը) հայ քաղաքական իրականության մեջ առաջին քրիստոնեավարական կազմակերպությունն է։ Այն գործում է 1966թ.¬ից Ազգային միացյալ կուսակցություն (ԱՄԿ), 1987թ.¬ից Ազգային ինքնորոշում միավորում (ԱԻՄ), 1997թ.¬ից Ինքնորոշում միավորում (ԻՄ) անուններով։ ԱՄԿ-ն, որի հիմնադիրն էր Հայկազ Խաչատրյանը, երկար տարիներ՝ մինչեւ 1987թ.¬ը, գործել է ընդհատակում։ Որդեգրելով ԱՄԿ ծրագրի հիմնադրույթները՝ ԱԻՄ-ը կոմունիստական ամբողջատիրության տարիներին բացահայտ պայքարի ասպարեզ իջավ որպես միակ կենսունակ ժողովրդավարական կազմակերպություն:

Հարյուրամյակներ բռնազավթված Հայաստանին ամենից առաջ պակասում էր պետականությունը, որպեսզի հայ ժողովուրդը վերստանա Աստծու կողմից շնորհված երկրային դրախտում արժանավայել կյանքով ապրելու իրավունքը: Հայ ժողովրդի այս դարավոր իղձը առաջնային նպատակ համարելով, ԱԻՄ-ը դարձավ ազգային պետականության վերականգնման առաջամարտիկը: Այդ նպատակը իրականացնելու համար այն վտանգալից ժամանակներում բազմաթիվ գործողությունների ու քաղաքական նախաձեռնությունների համակարգ էր պետք մշակել, ներկայացնել հանրությանը եւ անձնազոհ նվիրումով, բացառիկ համառությամբ հետամուտ լինել դրանց: Եվ ԱԻՄ-ի հինգ հիմնադիրները՝ Պարույր Հայրիկյանը, Մովսես Գորգիսյանը, Ռազմիկ Մարկոսյանը, Սուսաննա Ավագյանն ու Մեխակ Գաբրիելյանը բացահայտ պայքարի դրոշ պարզեցին ընդդեմ չարի կայսրության: Սակայն նույնիսկ իր ձեւավորման փուլում ԱԻՄ-ին բնորոշողը ոչ թե նպատակն էր, այլ այն ուղին, որով ԱԻՄ-ը պատրաստվում էր հասնել իր առջեւ ծառացած խնդիրների լուծմանը: Եվ պատահական չէ, որ հանրաքվեի ճանապարհով անկախության ձգտող ԱԻՄ հիմնադիրները կազմակերպության անվան հիմքում դրեցին ոչ թե նպատակը՝ անկախություն, այլ միջոցը՝ ինքնորոշում:

Համամարդկային արժեքները ողջունող ԻՄ-ը հենվում է, նախ եւ առաջ, հայ ժողովրդի ազգային պատմական կենսափորձի վրա: Ինչպես երեւում է կազմակերպության անվանումից՝ ԻՆՔՆՈՐՈՇՈՒՄ, ԻՄ համար գերագույն իշխանությունը ժողովուրդն է՝ իր ճակատագիրը ինքնուրույնաբար տնօրինելու իրավունքով:

Քրիստոնեական «Չար ծառը բարի պտուղ չի տա» հիմնարար սկզբունքը 1987թ. դարձել էր ԻՄ էությունը: Եվ իր գործունեության 11 տարիների ընթացքում ԻՄ-ը հավատարիմ մնաց քաղաքականության մեջ քրիստոնեական պատվիրաններով առաջնորդվելուն՝ քրիստոնեավարությանը: 1991թ.¬ի սեպտեմբերի 21¬ին իրականացավ ԱԻՄ¬ի առաջնահերթ խնդիրը՝ ազգային պետականության վերականգնումը ինքնորոշման՝ հանրաքվեի ճանապարհով, եւ ԱԻՄ¬ի անվան «ազգային» մասնիկը ժամանակի ընթացքում վերադարձվեց ազգային հավաքականության գերագույն հաստատությանը՝ պետությանը։

ԱԻՄ-ը կատարեց եւ կատարում է իր առաքելությունը: Նրա ծրագրերի հիմնական մասը իրականություն է դարձել: Մյուսների իրագործումից կախված է հայ ժողովրդի արժանավայել ապագան: ԻՄ-ը անառարկելիորեն նվաճել է առաջնորդ-կուսակցության դերը: Նրան են պատկանում այնպիսի պատմական նախաձեռնություններ, ինչպիսիք են.

  1. անկախություն եւ ազգային պետականության հիմնադրում,
  2. ազգերի ինքնորոշման իրավունքի կիրարկում (կոմունիստական կայսրությունում «Անկախություն հանրաքվեի ճանապարհով» ռազմավարությունը),
  3. Մայիսի 28-ը՝ որպես ազգային տոնի եւ Եռագույնը՝ որպես պետական դրոշի ընդունում,
  4. 1988թ. տարածված «Լենին, պարտիա, Գորբաչով» անհեթեթ կարգախոսի փոխարինումը «Արցախին ինքնորոշում» կարգախոսով, եւ «Արցախի հարցը պետք է լուծվի Մոսկվայի բարյացկամությամբ» մոլորության փոխարինումը «Արցախին կարող է օգնել միայն Անկախ Հայաստանը» ռազմավարական դիրքորոշմամբ,
  5. Աստվածահաճո՝ իրավական եւ ժողովրդավարական Հայաստանի կայացման համար, մասնավորապես, հետեւյալ խնդիրների առաջադրում.
    • ա. սահմանադրություն՝ ազգային համաձայնությամբ,
    • բ. իշխանությունների տարանջատում եւ, հատկապես, նախագահական պաշտոնի հիմնում,
    • գ. գործադիր իշխանությունների՝ նախագահ-վարչապետի, մարզպետի, քաղաքապետի, գյուղապետի ուղղակի ընտրություններ,
  6. ազգային բանակի շուտափույթ ստեղծում,
  7. սահմանադրական իրավունքների պաշտպան Սահմանադրական դատարանի հիմնում եւ այլն:
Սակայն հայ իրականության մեջ ԻՄ կարեւորագույն ներդրումը քաղաքական ոլորտում քրիստոնեական սկզբունքներով առաջնորդվելու՝ ՔՐԻՍՏՈՆԵԱՎԱՐԱԿԱՆ գործելակերպի որդեգրումն է:

Ներկայացվող փաստաթղթերի ժողովածուն Ազգային ինքնորոշում միավորման, դրանից առաջ Ազգային միացյալ կուսակցության բազմամյա մաքառումների, տասնյակ նահատակների, տաժանակրությունների ու խորտակված երջանկությունների գնով ձեռք բերված քաղաքական նվաճումների գաղափարական հանրագումարն է. գեհենով անցած, սակայն բարին ու լույսը չուրացած ազատության նվիրյալների հոգեւոր նվաճումը, նրանց փորձառության ամփոփումը, որը սակայն այսօր միայն նրանցը չէ: ԻՄ-ը մեր ազգային հարստությունն է, եւ նրա կենարար ակունքից սնվելու, նրանով զորանալու իրավունք ունի ամեն ոք:

Հայրենածին քաղաքական մտքի արգասիքը լինելով հանդերձ, այս ժողովածուն անցյալի արտացոլում չէ միայն: Այն աիմականների ձեռնարկն է եւ կոչված է լինելու նրանց ընկերն ու զինակիցը՝ հանուն Հայրենիքի եւ Աստվածատուր ազատությունների սրբազան պայքարում:

ԱԻՄ